Na de verkiezing van hangmatbeleggen tot woord van het jaar 2024 door Van Dale en het publiek, waarvoor dank aan de kiezers, zijn er heel wat misvattingen ontstaan. De interpretatie van hangmatbeleggen en zijn effecten worden in de pers en door experts vaak scheefgetrokken. Tijd om dus om iets op papier te zetten en een aantal stellingen te bespreken.
Definitie Hangmatbeleggen volgens Van Dale:
Betekenis ‘hangmatbeleggen’
hangmatbeleggen (alleen onbepaalde wijs)
passief beleggen door te investeren in indexfondsen en trackers
Hangmatbeleggen gaat je snel en eenvoudig rijk maken
Een bekende financieel journalist op tv insinueerde bij het voorstellen van zijn tips voor 2025 dat hangmatbeleggen voor mensen was die snel rijk wilden worden zonder moeite te doen. Echter, nergens beweren we in het boek dat je snel rijk zal worden. Ook andere vertegenwoordigers van passief beleggen zoals wijlen Jack Bogle (Vanguard) wezen op het belangrijkste aspect tijd en geduld.
Het is daarentegen inderdaad simpel om passief te beleggen via ETF’s. Eenvoudig is echter niet hetzelfde als simpel. De moeilijkste opdracht voor de hangmatbeleggers gaat zijn om vol te houden in moeilijke tijden, die er sowieso eens gaan aankomen.
Hangmatbeleggen is via ETF’s beleggen
Een andere misvatting is dat hangmatbeleggen gelijk is aan ETF beleggen. Passieve beleggers gebruiken in Europa inderdaad vaak ETF’s, maar in de Verenigde Staten zijn brede indexfondsen die niet op de beurs staan heel populair. Zelf zou ik veel liever hebben dat ook in Europa en België er goedkope brede indexfondsen bestonden die je bij de bank kon kopen. Helaas is dat op dit moment nog bijna nergens een optie.
Cruciaal is uiteraard dat niet elke ETF een hangmatbelegging is. Indien je een ETF koopt met AI technologie-aandelen, uranium mijnen, Indische aandelen, Braziliaanse obligaties, bitcoin of andere sector, landen of thematische beleggingen, ben je een actieve keuze aan het maken. Je denkt dat jouw specifieke keuze het beter gaat doen dan de markt. Dat mag uiteraard maar dan ben je met die beleggingen geen hangmatbelegger.
Zo zijn beleggingen in NASDAQ of S&P500 ook geen volwaardige hangmatbeleggingen. Beleggen in de 100 grootste technologie aandelen uit één land is een heel specifieke keuze. Dat komt niet overeen met het concept om van alles een schijfje te kopen. Het zijn uiteraard wel gespreide en goedkope beleggingen en je kan en kon er een heel mooi rendement mee halen. Echter hangmatbeleggen is nog veel gespreider.
Er zijn wereldwijd meer dan 11.000 ETFs beschikbaar, waarvan maar een heel beperkt aantal in aanmerking komen voor echte hangmatbeleggers.
Hangmatbeleggers kopen allemaal dezelfde kleine groep aandelen en zorgen voor concentratie in Amerikaanse technologie-beleggingen
Gekoppeld aan de vorige misvatting zie je dan ook sommige journalisten een beweging in de Amerikaanse technologie-aandelen zien als een effect van passief of hangmatbeleggen. De uitleg is dat die Amerikaanse aandelen en dan vooral de zogenaamde Magnificent Seven de indexen op sleeptouw nemen.
Dat de Amerikaanse tech het goed doet op de beurs en ze steeds groter worden is een feit. De insinuatie dat het de passieve beleggers zijn die gewichten groter maken, is dan weer een verkeerde insteek van het indexbeleggen.
Indien actieve beleggers via individuele aandelen of via tech, NASDAQ of S&P500 ETF’s meer kopen van deze sector dan gaan inderdaad de gewichten omhoog van deze aandelen. Echter dat is helemaal niet het geval als je met brede wereldindexen werkt. Een echte All Country World Index (ACWI)) omvat meer dan 3.600 aandelen over heel de wereld, alle landen, alle sectoren en niet alleen in grote bedrijven maar ook in middelgrote bedrijven.
De Magnificent Seven hebben op 18 januari 2025 een gewicht van 18,66% van deze echte wereldwijd gespreide ETF’s die de ACWI index volgen. Dat wil zeggen dat er 81,34% in de rest van de markt is geïnvesteerd. Stel dat die zeven grote Amerikaanse aandelen met 50% zouden dalen in 2025 dan heeft dat een effect van 9,33% op de index. In 2024 had de ETF die deze index volgt een rendement van 23,52% (in euro). Uiteraard zou een impact van een halvering van deze aandelen over heel de markt effect hebben maar het punt is dat het gewicht in brede wereldindexen nog niet overdreven is.
Nog belangrijker is dat bij een rotatie of verandering van sectoren en aandelen zal een wereldwijde ETF zich onmiddellijk aanpassen aan de nieuwe situatie. De dalende aandelen worden kleiner en als dat geld naar andere aandelen gaat, zitten die met bijna 100% zekerheid ook in zo’n brede wereldindex. De verschuiving zal dan minder effect hebben op de hangmatbeleggers dan sommige mensen nu denken.
Hangmatbeleggers zorgen voor een bubbel en veroorzaken de volgende crash
Het kopen van die brede wereldindexen gebeurt ook in proportie met hun gewicht. Er gaan inderdaad meer dollars en euro’s naar de grotere aandelen dan kleine aandelen, dat spreekt voor zich. De impact op de koersen van de aandelen is echter gelijkaardig.
Indien je bij een emmer met 10 liter een liter extra giet of je voegt 1 centiliter toe aan een flesje met 10 centiliter, dat heeft ruwweg hetzelfde effect. Wat wil ik daarmee zeggen? Dat als er miljarden naar ETF’s gaan dat die de gewichten van de brede index niet gaan wijzigen. De technologie aandelen krijgen geen hoger gewicht door de hangmatbeleggers.
De beleggers die een ETF kopen in NASDAQ, US tech, AI of S&P500 die duwen die gewichten van technologie aandelen wel hoger, maar zoals besproken zijn dat geen echte hangmatbeleggers door hun actieve keuze voor een deel van de markt.
Duwen de hangmatbeleggers de gehele beurs hoger door hun aankopen?
Dat klopt inderdaad. Als er vele nieuwe beleggers op de beurs beginnen kopen, zorgen ze inderdaad voor hogere waarderingen en zowel nieuwe actieve als passieve beleggers maken het voor iedereen duurder. Dat is echter gevolg van de interesse in aandelenbeleggingen en niet het gevolg van een specifieke belegging. Dat de beurs door cycli gaat van interesse en hogere koersen en afkeer door lagere koersen is van alle tijden. Doen alsof dat dit een nieuw fenomeen is, vind ik persoonlijk wat vreemd. Dat volledig op de hangmatbeleggers steken is nog specialer alsof er geen actieve beleggers zijn die volop in AI, Quantum Computing, MicroStrategy of andere speculatieve beleggingen kopen en zo de markt naar nieuwe records duwen.
Dat beleggers samen kopen en samen verkopen is opnieuw van alle tijden. Bij zowel dalingen als stijgingen is er een bepaald kuddegedrag en ETF’s zijn daar niet vreemd aan. Een correctie of crash kan dus inderdaad sterker gaan als ook de ETF beleggers verkopen. Uiteraard stoppen ze dan op dat moment om hangmatbelegger te zijn en worden ze actieve belegger die probeert te timen. Die stijgingen en dalingen zijn natuurlijk ook maar momentopnames en als er fundamenteel niets gewijzigd is binnenin de bedrijven, herstelt de markt zich en hebben de hangmatbeleggers met wat geduld, een stevige maag of een ideale vorm van complete desinteresse daar niets van gemerkt.
Begeleiding kan daarin uiteraard een verschil maken. Daarom hoop ik dat meer en meer adviseurs gebruik gaan maken van goedkope indexfondsen en op die manier hun klanten goed op weg zetten en beschermen door middel van goed advies, onder meer bij dalingen.
Een onafhankelijk financieel adviseur is als een personal trainer in de fitness: ze helpen je een eenvoudig, effectief plan te volgen en beschermen je via coaching tegen dure fouten.
De koersen op de beurs kloppen niet meer door hangmatbeleggen
De technische term voor de werking van de koersen op de beurs is prijsontdekking of ‘price discovery’. Het idee is dat bij nieuws over het bedrijf of de economie de actieve beleggers reageren door bepaalde aandelen, landen of sectoren te kopen of verkopen. Op die manier zou de beurskoers van aandelen de correcte waarde weerspiegelen van een bedrijf. Dat is een belangrijk concept om passief of hangmatbeleggen te doen werken. De actieve beleggers doen immers het werk voor die hangmatbeleggers.
Is nu door de doorbraak van passief beleggen een situatie ontstaan dat de beurskoersen los staan van de realiteit?
Dan zouden we mogelijk zien dat de aandelen met het meeste passieve beleggers het duurste zouden staan in vergelijking met de aandelen met de minste hangmatbeleggers. In september heeft Eric Balchunas, Senior ETF analyst bij Bloomberg aangetoond dat er geen verband is tussen waardering en eigendom door passieve fondsen of ETF’s.
We zien trouwens nog altijd forse reacties op bedrijfsresultaten of ander specifiek nieuws. Denken we maar aan de grote schommelingen van aandelen zoals NVIDIA en Tesla, dat zijn uiteraard de actieve beleggers die massaal kopen en verkopen. De passieve beleggers doen dat veel geleidelijker en gaan nooit één aandeel kopen of verkopen behalve bij indexwijzigingen.
Waar wel een tijdelijk probleem is met de prijszetting is bij indexwissels en bij kleine aandelen die soms opgenomen worden in een index. Bij het eerste probleem zien we dat vooral tijdelijk de actieve beleggers dan hun profijt doen maar op langere termijn effent zich dat uit. Bij de kleine aandelen die in een specifieke index opgenomen worden, zien we vaak dat dit gaat om de actieve, thematische of sector ETF’s die een hangmatbelegger niet gebruikt.
Mocht het ooit trouwens zo ver komen dat de koersen echt ver van hun waarde staan, zijn er ineens grote kansen voor actieve beleggers die dan koopjes kunnen doen. Zo kunnen ze terug hun outperformance versus hangmatbeleggen bewijzen en nieuw geld aantrekken. De stock pickers zouden eigenlijk moeten hopen op nog meer passieve beleggers zodat ze die kansen krijgen. We zijn daar, zeker in Europa, nog helemaal niet. Om over België, waar hangmatbeleggen in zijn kinderschoenen staat, nog maar te zwijgen.
De controle op bedrijven is weg met hangmatbeleggen
Een andere bedenking die soms circuleert is dat door grote passieve aandeelhouders bedrijven niet meer gecontroleerd worden. Of nog extremer dat de grote ETF-uitgevers op eigen houtje allerlei beslissingen gaan doordrukken.
De ETF uitgevers zoals BlackRock, Vanguard, StateStreet en anderen zijn daar nochtans heel open over. Ze communiceren over hoe en waar ze gaan stemmen. Ze laten zich, net als actieve beheerders, begeleiden door verschillende onafhankelijke adviesbureau’s om na te denken hoe ze best hun beleggers kunnen vertegenwoordigen. Een aantal partijen experimenteert zelfs met het idee dat de passieve beleggers zelf mogen stemmen op de algemene vergadering van de bedrijven waar ze passief eigenaar van zijn via zogenaamde proxy voting.
Zelf heb ik bij een actieve beheerder gewerkt en die ging nooit stemmen op algemene vergaderingen. Zo zijn er heel wat partijen in de markt en is dat dan de betere optie? Mij lijkt die keuze nog slechter door het management van die bedrijven de vrij hand geven.
Als iedereen gaat hangmatbeleggen, werkt het niet meer
De dooddoener van elke discussie maar een vrij simplistisch argument is ‘Wat als iedereen passief zou beleggen, dan werkt het niet meer’. Correct. Wanneer niemand nog een idee heeft over een aandeel, de markt of een sector. Wanneer niemand nog een timing transactie doet of kiest om meer in het ene land of het andere land te zitten. Wanneer niemand nog één individueel aandeel zou aanhouden. Dan gaat inderdaad het passief beleggen niet meer werken.
Het lijkt me een argument vergelijkbaar met wanneer we allemaal in vrede met elkaar zouden leven of wanneer we allemaal gezond zouden gaan leven en sporten. Ik vrees dat het een illusie is om te denken dat we die instincten van actief beleggen allemaal gaan kunnen onderdrukken. Mij lukt het in ieder geval al niet en als ik mijn 28 jaar ervaring met andere beleggers in beleggingsclubs, als adviseur, als beheerder en als begeleider meeneem, kan ik u zeggen dat de echte pure hangmatbeleggers zeldzaam zijn. Er is nog veel werk aan de winkel en nog veel tijd om van jullie en mezelf goede hangmatbeleggers te maken. Maar daar gaan we voor, tegen de meerderheid in.
Hangmatbeleggen is een nieuwe trend
Er wordt tegenwoordig regelmatig gesteld dat hangmatbeleggen een ‘hype’ is of een ‘nieuwe trend’. Het klopt zeker dat het begrip en de investeringsfilosofie van het indexbeleggen de voorbije tijd, dankzij de onverhoopte bijval die ons boek genoot, met een extra boost dankzij de verkiezing van Woord van het jaar.
Maar is dat wel zo? Is hangmatbeleggen een hype of nieuwe trend? Zoals wel vaker in de financiële wereld loont het de moeite om eens over de plas te kijken naar de situatie in de US. Daar hebben knappe economen in de jaren ’60 van de vorige eeuw het concept van een indexfonds bedacht. Sinds begin jaren ’70 werd dit toegepast door institutionele beleggers, en vanaf 1976 was er ook een eerste indexfonds beschikbaar voor individuele beleggers. Hangmatbeleggen bestaat al 50 jaar. In de US wordt ondertussen ruim de helft van alle beleggingen passief beheerd. Het principe van markt-gespreid beleggen aan lage kosten is daar ingeburgerd. Hangmatbeleggen heeft ook de vele woelige beurswaters van de vorige decennia doorzwommen, en is niet kopje onder gegaan, integendeel. We kunnen dus bezwaarlijk spreken van een ‘nieuwe trend’ of ‘hype’.
Tim Nijsmans